Marktrapport: prijsstijging van oliën en vetten houdt aan

Hoge prijsniveaus

“Het kan verkeren”, zei Bredero. Nooit eerder was de lijfspreuk van de Amsterdamse dichter relevanter voor de wereldwijde handel van plantaardige oliën en vetten. Waar in de periode Maart-Mei 2020 opmerkelijk lage prijsniveaus voor de tijd van het jaar werden vastgesteld, gebeurde in diezelfde periode van dit jaar precies het omgekeerde. Die trend houdt nu al verschillende maanden aan.

Volgens Thomas Mielke van Oil World, een onafhankelijke instantie die de wereld voorziet van marktanalyses, is de prijsstijging van de plantaardige oliën en vetten hoofdzakelijk te wijten aan 3 factoren: het wereldwijde productietekort of moeilijke omstandigheden voor de oogst, lage voorraden door een matige eerdere oogst en de verhoogde consumptie van biodiesel wereldwijd. Die factoren hebben ertoe geleid dat de prijzen van heel wat soorten oliën en vetten nagenoeg verdubbeld zijn op een jaar tijd. Zo zijn de prijzen voor zonnebloemolie rond de Zwarte Zee gestegen van 815 Amerikaanse dollar per ton (USD/ton) in augustus 2020 naar 1575 USD/ton in maart 2021. De Indonesische ruwe palmolie was zelfs meer dan verdubbeld, van 500 USD/ton in mei 2020 naar 1130 USD in maart 2021.

Aan die trend komt voorlopig nog geen einde. De meest recente prijsindex van augustus/september vertoont namelijk nog steeds dezelfde hoge prijswaarden voor plantaardige oliën en vetten, al is de situatie en het toekomstperspectief per type olie/vet niet altijd hetzelfde.

De rol van biodiesel

Wanneer we in de voedingsindustrie spreken over oliën en vetten is de term “biodiesel” nooit veraf. Biodiesel is een brandstof die gemaakt wordt uit plantaardige olie of dierlijke vetstof. Om biodiesel te produceren, kan zowel gebruikte als nieuw geoogste olie of vetstof gebruikt worden.

Biodiesel als biologische brandstof zit al een tijdje in de lift. Veel landen hebben ondertussen ook doelstellingen geformuleerd met betrekking tot het gebruik van biologische brandstof. Die stijgende vraag heeft echter een invloed op de prijzen van dezelfde plantaardige oliën en dierlijke vetten die ook in de voedingsindustrie gebruikt worden. Kortom: hoe meer vraag naar biodiesel, hoe duurder de plantaardige oliën en dierlijke vetstoffen.

Koolzaadolie

Wanneer we de blik op koolzaad- of raapolie werpen, stellen we vast dat de groeiomstandigheden in de EU de voorbije maanden relatief positief waren. Een aantal landen heeft zelfs een betere oogst kunnen realiseren dan eerder voorspeld. Helaas is de vraag binnen de EU dermate groot dat de EU meer en meer buiten Europa moet gaan kopen om aan die vraag te voldoen.

Hiervoor kijkt men vooral naar Canada, een grootmacht wat de productie van koolzaad- of raapolie betreft. De klimatologische omstandigheden zijn er momenteel echter alles behalve ideaal. Extreme droogte en hoge temperaturen hebben ervoor gezorgd dat de oogstverwachtingen drastisch bijgesteld werden, van 20 miljoen ton naar minder dan 15 miljoen ton. Het wereldwijde aanbod, zowel binnen als buiten de EU, kan bijgevolg niet aan de vraag kan voldoen. Dat zorgt ervoor dat de hoge prijsniveaus al maanden overeind blijven.

Palmolie

Voor palmolie kijkt de wereld hoofdzakelijk naar Indonesië en Maleisië, de grootste producenten wereldwijd. Net zoals voor koolzaadolie in Canada het geval was, heeft men vooral in Maleisië de productieverwachtingen de voorbije maanden moeten aanpassen. Niet door extreme droogte of hoge temperaturen, maar wel vanwege de COVID-pandemie en de toegepaste overheidsrestricties.

Men kampt er momenteel namelijk met een groot tekort aan arbeiders voor het binnenhalen van de palmvruchten. Het beperkte aanbod, in combinatie met de krappe voorraden van eerdere oogsten, werkt daardoor de hoge prijzen in de hand.

Aangezien het topseizoen voor palmolie in Maleisië nadert, zal de lokale overheid en de volledige palmindustrie de komende weken en maanden grote inspanningen moeten leveren om de palmproductie voor de rest van dit jaar te optimaliseren. Als men op dat gebied succesvol kan zijn, is er een mogelijkheid dat de palmprijzen weer gaan dalen richting het eindejaar.

Sojaolie

Wat sojaolie betreft, is het voornamelijk de toenemende vraag vanuit de biodieselsector die de stocks op een relatief laag niveau houden. Verschillende landen overwegen momenteel om hun doelstellingen inzake biologische brandstof te verlagen, gezien het effect op de olieprijzen.

Daarnaast begint de vraag vanuit China, wereldwijd de grootste importeur van sojaolie, terug aan te trekken na een aantal maanden van relatieve stilte. Gelukkig ontwikkelen de gewassen in het algemeen vrij goed. Een goede productie en bijhorende eerstvolgende oogst zou wat meer zuurstof kunnen geven aan de krappe voorraad. Het blijft daarnaast uitkijken naar de oogsten in de US en de nieuwe beplantingen in Zuid-Amerika. Dit, en de vraag naar biodiesel, zullen prijsbepalende factoren zijn voor sojaolie en ook de rest van de plantaardige oliën en vetten.

Zonnebloemolie

De meest rooskleurige situatie vinden we terug in de markt van zonnebloemolie. Na een lange periode van wereldwijd zeer krappe voorraden aan zonnebloempitten, zijn er heel wat nieuwe gewassen op komst. Die zullen snel meer ademruimte brengen voor de bevoorradingssituatie in veel producerende landen. Die positieve vooruitzichten zorgen ervoor dat de prijzen van zonnebloemolie naar alle verwachting gaan dalen.

Er is echter ook een keerzijde aan deze medaille. In een sector waar behalve zonnebloemolie alle andere alternatieven onder druk staan, zal zonnebloemolie juist meer kopers aantrekken. Dit zal meteen ook de rem zetten op de prijsdaling. De verwachting is dan ook dat de prijsdaling de komende maanden eerder licht gaat zijn. Indien ook andere oliën een prijsdaling zouden meemaken, kan de daling van zonnebloemolie zich steviger doorzetten.

Marktrapport - prijsstijging van oliën en vetten houdt aan

Rundvet

De prijzen van rundvet zijn het laatste jaar vooral gestegen omwille van twee factoren. Zo zijn er enerzijds de aanzienlijk hogere palmprijzen. Palmolie en dierlijk vetten werken namelijk hand in hand. Beide grondstoffen kunnen elkaar namelijk afwisselen voor heel wat toepassingen, zoals voor de productie van margarine in warme landen of die van biodiesel. Anderzijds was het aanbod op de markt ook beperkt. Omwille van COVID was het aantal slachtingen de voorbije maanden namelijk sterk afgenomen.

De versoepelingen op gebied van COVID die ondertussen doorgevoerd zijn (en nog zullen doorgevoerd worden), zorgen ervoor dat er weer meer “buitenshuis” gegeten wordt. Dit doet het aantal slachtingen en dus het aanbod aan rundvet weer toenemen. In een prijsdaling vertaalt zich dat echter nog niet meteen, want vraag en aanbod zijn nog steeds niet in evenwicht. Wederom heeft de vraag vanuit de biodiesel sector ervoor gezorgd dat de prijzen op een relatief hoog niveau blijven staan. Wellicht zal die vraag naar het eindejaar nog verder toenemen vanuit andere industriën. Met de feestdagen in het vooruitzicht zullen vooral de producenten van kaarsen hun vraag optrekken, wat zicht vertaalt in duurdere grondstoffen. De algemene verwachting voor de komende maanden is dan ook dat de prijs nog licht zal stijgen naar het eindejaar toe.

Conclusie

Er zijn heel veel factoren die van invloed zijn op de prijsniveaus van plantaardige oliën en dierlijke vetten. Vermits de omstandigheden verre van ideaal zijn, zullen er op korte termijn maar weinig tot geen prijsdalingen vastgesteld kunnen worden. Het is vooral hopen dat de vele factoren gunstig evolueren en de volgende oogsten positief zijn. Daardoor kunnen de verschillende oliën weer voldoende beschikbaar zijn om aan de vraag te voldoen. Pas wanneer vraag en aanbod meer in evenwicht komen, zal het prijsniveau dalen.